حضور دگرباشان جنسی در ترکیه
رامتین شهرزاد
در موضوع دگرباشی جنسی، جهان امروز به سه قسمت تقسیم میشود: کشورهایی که این واقعیت را مجازات میکنند مانند ایران؛ کشورهایی که نظر مثبتی نسبت به این موضوع دارند و قوانین مساعدی در این زمینه تصویب کردهاند مثل بیشتر کشورهای اروپایی و امریکای شمالی و درنهایت، کشورهایی که نسبت به این موضوع، سکوت اختیار کردهاند و مثال بارزِ آن، ترکیه.
کشور ترکیه، قانونی بر ضد یا به نفع دگرباشی جنسی ندارد. در قوانین داخلی این کشور، چند جا توضیحاتی آورده شده است. مثلاً اگر کسی همجنسخواه باشد، میتواند درخواست معافیت از سربازی بدهد. همچنین اگر کسی تراجنسی باشد، میتواند به دادگاه مراجعه کند و مجوز قانونی فرآیند تغییر کاربری جنس خودش را بگیرد و سپس برای استفاده از امکانات پزشکی، میتواند از بیمه و کمکهای دولتی هم سود ببرد.
این خلاء قانونی، مشکلات خودش را به همراه دارد، شکی در این نیست محدودیتهایی برای ازدواج، رابطه، حمایتهای قانونی، قوانین مالیاتی، قوانین ارث، بازنشستگی و غیره درست میکند. هرچند در فضای کشورهای خاورمیانه، یک امکان حیرتانگیز هم به دگرباشان جنسی ترکیه میدهد. در این خلاء قانونی، کسی اجازه سرکوب آنها را ندارد، چون قانونی علیه آنها نیست. برای همین هم آنها توانستهاند رشد کنند و خودشان را نشان بدهند.
از پراید تا گروههای غیرانتفاعی
نزدیک به ده سال است، راهپیماییهای غرور (پراید) در کشور ترکیه برگزار میشود. اولین مرتبه، جمعیتی به اندازه انگشتان یک دست جمع شده بودند با قیافههایی نگران از اینکه چه میشود. هرچند در گذر نزدیک به یک دهه، دو سال پیاپی است راهپیمایی غرور در شهر استانبول با حضور هزارها نفر از مردم شهرها و کشورهای مختلف برگزار میشود. مشابه این راهپیمایی، در شهرهای دیگر ترکیه هم برگزار میشود، محبوبتر از بقیه، در آنکارا، ازمیر و آنتالیا.
همچنین بیشتر از ده سال است، بارها، کافهها و کلوبهای مختص دگرباشان جنسی در شهرهای مختلف ترکیه وجود دارند، بیشتر از همه هم در چهار شهر اصلی استانبول، آنکارا، ازمیر و آنتالیا. هرچند به بهانههای مختلف، جلوی برخی از این مکانها گرفته شده است، اما با تغییر کاربری دوباره شکوفا شدهاند یا اینکه در مکانی دیگر، مجدداً بازگشایی شدهاند. امروز بهراحتی میتوان از طریق موتورهای جستجوگر اینترنتی مانند گوگل و به کمک زبانهایی مانند ترکی یا انگلیسی، این مکانها را در شهرهای مختلف یافت.
در کنار آن، گروههای غیرانتفاعی مختلف در کشور ترکیه فعال هستند. قدیمیترین آنها، لامبادا است و فعالترین آنها امروز، کائوس گِله است. این گروهها، از حلقههایی کوچک شروع شدند و راهشان را بتدریج باز کردند و تبدیل به گروههای فعال امروزی شدند. گروههایی که به فعالیت اجتماعی مشغول هستند، در فعالیتهایی مانند راهپیماییهای غرور حاضر میشوند ولی مهمتر از آن، به نقد دولت و اجتماع مشغول هستند، با شکلهای مختلف دگرباشستیزی مقابله میکنند. هرچند باز هم مهمتر از هر چیز دیگری، این گروهها به آموزش و اطلاعرسانی مشغول هستند.
در بطن جامعه
باید به این نکته توجه داشت که امروز، رسانهها بیشترین کمک را به دگرباشان جنسی ترکیه میکنند. رسانههای اجتماعی و اینترنت، اپهای موبایل و رسانههای مکتوب در کنار رادیوها و تلویزیونها، راه را باز کردهاند تا بحثهای اجتماعی در اشکال مختلف خودشان دنبال شوند و هر بحثی، بتواند راه خودش را دنبال کند و پیش ببرد. نتیجه این شده است که نسل جدید ترک، جسورتر است، آگاهتر و با امکاناتی بیشتر. این نسل میتواند بهراحتی تصمیمهایی بگیرد که پیش از این امکان نداشتند.
میتواند برای زندگی خود، دست به انتخاب بزند. همراه شریک زندگیاش بشود و حتی این شریک زندگی را به خانوادهاش هم معرفی کند. در چند سال گذشته، این روند وسعت گرفته است. روندی که در آن، نوجوانان و جوانان دگرباش جنسی، به دوستان، همکارها، هممدرسهایها و خانوادههای خودشان برونآیی میکنند و در این روند، بتدریج جامعه را تغییر دادهاند. این تغییر تا به آن نقطه رسیده است که امروز در شهرهای مختلف ترکیه، شاهد بروز دهها گروه کوچک منطقهای هستیم که هر کدام متمرکز بر چند نفری هستند، در کنار همدیگر فعالیت اجتماعی انجام میدهند.
یکی از مشهورترین آنها هم گروهی است از مادرها و پدرهایی شکل گرفته است که فرزندان دگرباش جنسی دارند. این والدین در کنار هم جمع میشوند و به هم کمک میکنند تا وضعیت خود و فرزند خودشان را درک کنند. در کنار این گروه، گروههای کوچک بسیاری شکل گرفتهاند که افراد غیر دگرباش جنسی، از جمله والدین افراد دگرباش، در آنها نقشی ویژه بازی میکنند.
سفیدی در کنار سیاهی
شکوفایی دگرباشان جنسی و بروز و حضور اجتماعی آنها در کشور ترکیه، همراه است با این واقعیت که تلاش میشود جلوی فعالیتهای آنها گرفته شود. حزب حاکم اسلامگرای ترکیه، هرچند ده سال پیش، با شعار حمایت از اقلیتهای جنسی توانست رای این بخش از جامعه را بگیرد، اما برای حمایت قانونی از آنها، کاری انجام نداده است. بلکه برعکس، رفتارهای دگرباشستیز هم کم از خود نشان نداده است.
جامعه هم هنوز آمادگی کامل برای چنین حضور و بروزی را ندارد، هرچند دست جامعه باز نیست تا عکسالعملی قانونی نشان بدهد. با این وجود، اینکه به یک تراجنسی حمله شده باشد، پدری دست به قتل پسر همجنسگرای خود زده باشد، یا موارد مشابه، مانند هر کشور دیگری وجود دارد. با تمامی اینها، جامعه دگرباش ترکیه، در شکلها و فرمهای مختلف خود، تلاش میکند تا جایگاه اجتماعی مناسب خود را کسب کند و بتواند از طریق این جایگاه، به شکوفایی بیشتر خود دست یابد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر