دفتر مقالات (شماره یازدهم، فروردین و اردیبهشت 93)
آیا افراد همجنسگرا میتوانند عاشق دگرجنس خود شوند بدون اینکه صرفاً علاقهمند به دگرجنسان خود باشند؟ و برعکس؟
(در این مقاله از هویت جنسی برای تعریف واژه sexual identity استفاده شده است، که نباید این واژه را با واژه gender identity که به معنای تشخیص ذهنی فرد از خود به عنوان مرد یا زن است اشتباه گرفت.)
جواب به این سؤال ساده و درعینحال کمی پیچیده است. حقیقت این است که گرایش جنسی انسان بسیار وسیع هست و علم روانشناسی امروز بهراحتی گذشته افراد را در دستهبندیهای از پیش تعیینشده قرار نمیدهد. در این رابطه میتوان به طیف کینزی اشاره کرد.
طبق تعریف انجمن روانشناسان آمریکا «گرایش جنسی به یک الگوی پایدار از جذابیتهای عاطفی، رمانتیک و/یا جنسی در انسان اشاره دارد که این گرایش نسبت به مردان، زنان و یا هر دو جنس وجود دارد» (APA, 2008). کینزی برای تشخیص گرایش جنسی بهجای دوگانه همجنس/دگرجنسگرا طیفی از گرایش به همجنس را در نظر میگیرد که شامل ۶ درجه است. درجه صفر گرایش مطلق به جنس مخالف است و شماره ۶ گرایش مطلق به همجنس. این درجات به ترتیب زیر خوانده میشوند:
(۰): مطلقاً دگرجنسگرا بدون گرایش به همجنس؛ (۱): عمدتاً دگرجنسگرا، تنها ندرتاً متمایل به همجنس؛ (۲): عمدتاً دگرجنسگرا، اما بیشتر از «ندرتاً» متمایل به همجنس؛ (۳): بهطور برابر دگرجنسگرا و همجنسگرا؛ (۴): عمدتاً همجنسگرا اما بیشتر از «ندرتاً» متمایل به جنس مخالف؛ (۵): عمدتاً همجنسگرا، ندرتاً متمایل به جنس مخالف؛ (۶): مطلقاً همجنسگرا
گرایش جنسی دو عنصر مهم دارد که آنها را توضیح میدهیم:
الگوی پایدار: الگوی پایدار یا مقاوم در اینجا به معنی وجود یک طرح ماندگار در رفتار جنسی و عاطفی ماست که در طول زمان دگرگونی در ماهیت آن روی نمیدهد و در برابر تغییرات خودخواسته ما مقاومت میکند؛ بنابراین گرایش جنسی مطابق با نظر انجمن روانشناسان آمریکا که مرجع بسیاری از مراکز روانشناسی دنیاست امری نیست که بهطور دلبخواهی در ما تغییر کند.
جذابیتهای عاطفی، رمانتیک و/یا جنسی: این گرایش میتواند هم ابعاد رمانتیک و عاطفی فرد نسبت به دیگری را شامل شود و هم شامل میل جنسی او باشد. معمولاً در مورد گرایش جنسی از هر دو عنصر عاطفی/جنسی یاد میکنند؛ اما در اینجا به جهت در نظر گرفتن برخی دیدگاههای دیگر حرف «یا» میان این دو بعد گرایش جنسی اضافهشده است؛ یعنی ممکن است یکی از این دو بعد کافی باشد؛ اما در تعریفهای گرایش جنسی عموماً هر دو بعد مذکور به کار میرود؛ بنابراین گرایش جنسی فقط برحسب میل جنسی ما به یک جنس تعیین نمیگردد. اهمیت ذکر هر دو بعد عاطفی و جنسی در این تعریف این است که برخلاف تصور رایج در میان مردم همخوابگی دو همجنس یا دو نفر از جنس مخالف دلیل کافی برای تشخیص گرایش جنسیشان بهعنوان همجنسگرا یا دگرجنسگرا نیست. در ایران مانند بسیاری کشورهای دیگر تعداد زیادی از مردم ممکن است همجنسخوابی را تجربه کرده باشند؛ یعنی تجربه جنسی با همجنس خود داشته باشند، اما همجنسگرا نباشند. بر اساس همین نکته در مورد تفاوت همجنسخوابی و همجنسگرایی در مقاله «آنچه همجنسگرایی نیست» بحث خواهیم کرد.
وقتی فرد قادر به تشخیص گرایش خود بهعنوان امری پایدار در خود شود و این تمایل خاص را بپذیرد، آنگاه گرایش جنسی او بهصورت یک هویت جنسی (Sexual Identity) مورد تأیید وی قرار میگیرد؛ بنابراین هویت جنسی مربوط به تشخیص و تأیید فرد از گرایش جنسی خویش است. هویت جنسی امری تکوینی است؛ به این معنی که در مراحل زندگی تدریجاً کشف و مورد تشخیص فرد قرار میگیرد. پذیرش این هویت بستگی به شرایط زندگی و آموزشهایی دارد که از محیط دریافت میکند؛ بنابراین برخلاف گرایش جنسی که یک تمایل پایدار و مقاوم تعریف شد، هویت جنسی انعطاف بیشتری دارد و ممکن است در طول زمان دستخوش تغییر باشد. همین امر و یکی گرفتن گرایش جنسی با هویت جنسی موجب شده است برخی مدعی امکان تغییر گرایش جنسی در فرد شوند. حال که با مفهوم گرایش و هویت جنسی آشنا شدیم بهتر است با نوعی از گرایشهای جنسی آشنا شویم که کمتر به گوش ما خورده است. اگر شما فردی باشید که تمایل داشته باشید در مورد گرایشهای جنسی خود بیشتر آشنا شود قطعاً اولین و اصلیترین مواردی که با آنها آشنا میشوید: همجنسگرا، دگرجنسگرا و دوجنسگرا است. در مورد مبحث دوجنسگرایی افراد دوجنسگرا گاهی با عباراتی مثل دوجنسگرا بیشتر همجنسگرا یا دوجنسگرا بیشتر دگرجنسگرا و یا حتی در مواردی دوجنسگرا خودشان را معرفی میکنند این اصطلاحهای عامیانه نشاندهنده این هستند که حتی مردم عادی هم درک میکنند که کشش جنسی و رمانتیک در یک دوجنسگرا لزوماً نباید بهصورت مساوی و برابر به سمت هردو جنس باشد. در این بین عدهای افراد متعصب هستند که با 0 یا 100 دیدن ماجرا و فراموش کردن طیف کینزی هر فرد همجنسگرایی را که حتی یکبار در طول عمرش عاشق یک دگرجنسش شده باشد را دوجنسگرا خطاب میکنند و یا فرد دگرجنسگرایی را که عاشق یک همجنس خودش شده باشد. چنان قضاوت و پیشداوریای صحیح نیست زیرا همانطور که در توضیح گرایش و هویت جنسی دیدیم گرایش افراد یک طیف گسترده است و دوجنسگرایی و همجنسگرایی و دگرجنسگرایی تنها نقاط پررنگ شده این طیف توسط جهان ذهنی انسانها هستند.
Homoflexible و Hetroflixable دو واژهای هستند که بهتر است بیشتر با آن آشنا شویم:
هموفلکسیبل که واژهی معادل فارسی آن را نگارنده این نوشته، فعلاً با توجه به نبود اطلاعاتی در منابع فارسی با نام: «همجنسگرای منعطف» یا «همجنسگرای انعطافپذیر» خطاب میکند به این معنی است که یک فرد معمولاً با مشاهده افراد همجنس خود احساس جاذبه جنسی و رمانتیک میکند و افراد جنس مخالف هرچند جذاب باشند برای این فرد جذابیتی ندارند تا اینجا این شخص درست مثل یک بهاصطلاح همجنسگرا است اما تفاوتها از اینجا آغاز میشوند که با وجود عدم علاقه جنسی و احساسی به اکثریت غیرهمجنسانش بازهم ممکن است این فرد هر از گاه به یک نفر جنس مخالف علاقهمند شود. این میل و علاقه جنسی و عاشقانه ممکن است بهشدت و مرتبه علاقه به همجنسش نباشد اما نمیتوان وجود آن را کتمان کرد و در هر صورت احساسی جنسی و یا عاشقانه است که بین این فرد و فرد دگرجنسش رخ میدهد. نکته بسیار مهم در این است که نباید یک همجنسگرای منعطف را با یک دوجنسگرا اشتباه گرفت طبق تعریف دوجنسگرایی فرد در همه زمانها میل و کششی برابر و یا نابرابر به هردو جنس خود دارد اما یک همجنسگرای منعطف بهطورکلی بیمیل به دگرجنسان خود است و اینطور نیست که زیبایی دگرجنسان معیاری برای کشش او باشد همانطور که در سطور قبل ذکر شد چهبسا اکثریت دگرجنسان جذاب از نظر جامعه در او هیچ احساس عاشقانه و جنسیای را ایجاد نکنند.نکته دیگر برای تمایز این افراد از دوجنسگرایان این است که عموماً توانایی ارتباط فیزیکی گرفتن با جنس مخالف خود را دارند اما به دلیل عدم علاقه و وجود هیچ حس جنسی و یا عاشقانه وارد اینگونه روابط نمیشوند مگر برای سرگرم شدن و یا در موارد معدود که فرد مقابل در آنها احساسی جنسی یا رمانتیک به وجود بیاورد که بازهم این حس به قوت حسی نیست که این افراد با همجنسان خود دارند.
هتروفلیکسیبل هم که آن را نگارنده در این نوشته با واژه معادل دگرجنسگرای منعطف خطاب میکند فردی مشابه همجنسگرای منعطف با این فرق که او دگرجنسگرایی است که گاهی امکان دارد وارد رابطه عاشقانه و جنسی با همجنس خود شود.
همجنسگرای منعطف خودش را همیشه یک همجنسگرا میدانند حتی در زمانی که وارد رابطه با فرد دگرجنس خود میشود زیرا هویت جنسی خودش را همجنسگرایی میداند البته بعضی افراد تمایل دارند از واژه bi-curious استفاده کنند اما در آخر همه این افراد خود را گی و یا لزبین میدانند همین اتفاق برای دگرجنسگرای منعطف رخ میدهد و او از برچسب دگرجنسگرایی برای خود استفاده میکند. در این بین لازم است توجه خواننده را به این نکته جلب کنم که باید برای درک مفهوم همجنسگرای منعطف و دگرجنسگرای منعطف ابتدا هویت جنسی و گرایش جنسی را بهخوبی درک کرد همانطور که ذکر شد گرایش جنسی انسان قابلتغییر نیست و حتی اگر بر اثر شرایط محیطی و یا مسائل روحی بهطور موقت آدمی خلاف گرایش جنسیاش عمل کند باز هم با مساعد شدن شرایط به گرایش ذاتی خود برمیگردد.
(زندانی بودن، عدم دسترسی به جنس مورد علاقه، آزار دیدن و ...) اما هویت جنسی به معنی عامیانه آگاهی فرد از گرایش واقعی خود و قبول و پذیرش این گرایش است. طبیعی است که همه افراد شانس این را ندارند از سالهای اول زندگی خیلی راحت هویت جنسی خودشان را کشف کنند. ممکن است شخصی سالها خودش را دگرجنسگرا بداند اما طی زمان متوجه شود که دوجنسگرا است و یا حتی دگرجنسگرا است. لزوماً همهی افراد هویت جنسی خودشان را سریع کشف نمیکنند همین تفاوت بین هویت و گرایش جنسی باعث شده بعضی افراد که این دو را یکچیز میدانند معتقد به تغییر گرایش جنسی باشند. درحالیکه چنین امری ممکن نیست. بر همین اساس بعضی افراد ممکن است نسبت به افراد همجنسگرای انعطافپذیر و دگرجنسگرای انعطافپذیر بدبین باشند و معتقد باشند اینها فقط انسانهایی هستند که هنوز به درک درستی از گرایش خود نرسیدهاند و معتقد باشند با کمک رساندن به آنها میشود گرایش آنها را به دگرجنسگرایی تبدیل کرد. در جواب به این افراد باید گفت: خیر گرایش جنسی قابلتغییر نیست و بله شما و هر فرد دیگری وظیفه دارد به دنبال درک و شناخت هویت جنسی خود باشد اما این به آن معنی نیست که ما حقیقت وجود همجنسگرای منعطف و دگرجنسگرای منعطف را کتمان کنیم. در دنیای امروز اینترنت بهخوبی حقیقت را به شما نشان میدهد افراد زیادی که همجنسگرا هستند اما عاشق یک فرد از دگرجنس خود شدهاند در فرومها و انجمنهای مختلف داستان خود را بیان کردهاند همین داستان در مورد دگرجنسگرایانی وجود دارد که عاشق یک همجنس خود شدهاند در بعضی از این روایات افراد اعتراف میکنند کشش جنسیای نسبت به معشوق خود ندارند و اما بعضی هم وجود کشش جنسی و عاطفی را تائید میکنند.
بهعنوان یک عضو اقلیتهای جنسی فکر میکنم زمانی که شعار ما «عشق، عشق است» باشد باید سعی کنیم وسعت دیدمان راکمی وسیعتر کنیم. درست است که همهی دگرجنسگرایان و همجنسگرایان انعطافپذیر نیستند اما کتمان وجود این گروه جز ضربه زدن به خودمان چیز دیگری در پی ندارد.
منابع در دفتر مجله موجود است
یاس آسمون
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر